TIBBİ AMAÇLI X-IŞINI TEŞHİS CİHAZLARI VE BULUNDUKLARI LABORATUVARLAR İÇİN UYULMASI GEREKLİ HUSUSLAR
X-ışını tüpü çalışırken teşhis odasında hasta, hekim ve teknisyen dışında hiç kimse bulunmamalıdır.
Laboratuvar kapıları çalışma anında sürekli kapalı tutulmalıdır.
X-ışını tüpü birincil ışın doğrudan kapıya, pencereye, kontrol paneline, meşgul edilen alanlara yönlendirilmemeli, birincil ışının meşgul edilmeyen alanlara yönlendirilmesi tercih edilmelidir.
Faydalı ışın demetini klinik sahada sınırlayabilecek uygun tertibatlar olmalı ( diyaframlar, koniler veya ayarlanabilir kolimatörler) Faydalı ışın demetinin profilini göstermek için bir ışıklı yer tayin edici kullanılmalıdır.
Filim çekimi sırasında görevli personel hiçbir şekilde hastaları veya filmi elle tutmamalıdır. Eğer tutması gerekiyor ise, özellikle çocuk hastaları, radyasyon işçisi olmayan yakınları veya hastayı getiren kimse tarafından tutulmalıdır.Bu esnada hastayı tutan şahıs kurşunlu önlük ve eldiven giymelidir. Gereğinde mekanik destekleyicilerden yararlanılmalıdır.
Bütün teşhis çalışmalarında hastanın ve görevli personelin ve gerektiğinde yardımcı personelin gonadlarının korunması için özel dikkat gösterilmeli ve önlem alınmalıdır. Çocuk hastaların tetkik çalışmalarında sabitleştirici malzemelerin kullanılması aynı filmin tekrar tekrar çekilmesini önleyecektir.
Şiddetlendirici ekran veya hızlı film kullanılması hasta dozunu azaltacaktır.
Mümkün olduğu ölçülerde yüksek kV ve düşük mA’ da çalışılmalıdır.
Değişik hasta kalınlıklarına göre en iyi sonucu veren kV-mA değerleri ve tüp çıkışı ile hasta cilt uzaklıkları önceden belirlenmiş olmalıdır.
X ışını tüpü ve skopi ekranı aşağıdaki koşulları sağlayacak şekilde ayarlanmış olmalıdır.
Fokus-panel uzaklığı 45 cm den az olmamalııdr.
Tüp ve ekranın her türlü hareket pozisyonundan birincil X ışını ekseni ekranın orta noktasından geçmelidir.
Diyaframlar sonuna kadar açıldığı ve ekran tüpten maksimum uzaklıkta iken ekran kenarlarında 1 cm lik karanlık şerit kalmalı ve ekran bu pozisyondan daha fazla çekilmeyecek şekilde sabitleştirilmelidir.
Diyafram kontrol düğmeleri hekim veya teknisyenin ellerinin ışınlanmasını önleyecek şekilde zırhlanmış olmalıdır.
Floroskopik tetkiklerde kurşunlu önlük ve troid koruyucusu kullanılmalıdır. Kurşunlu önlük en az 0.25 mm kurşun eşdeğerinde olmalıdır. Gerektiğinde kullanılmak üzere kurşunlu eldivenlerde aynı eşdeğerde olmalıdır.
Kurşunlu önlük ve eldivenler yırtılma ve çatlamaların kontrolü açısından periyodik olarak skopi veya radyografi ile kontrol edilmelidir.
Kullanılan skopi sandalyesi 1.5 mm kalınlığında kurşun plaka ile kaplanmış veya aynı korunmayı verebilecek eşdeğerde olmalıdır.
Ekran altındaki kurşunlu saçakların herbiri en az 0.5 mm kalınlığında kurşun eşdeğerinden az olmamalı ve toplam saçak kalınlığı 1.5 mm kurşuna eşdeğer korunmayı sağlamalıdır. Saçaklar teknisyen veya hekim tarafından yeterli korunmayı sağlayacak şekilde kullanılmalıdır.
Palpasyon çıplak elle veya kurşun eldiven ile yapılmamalıdır. Eldivenler sadece saçılan veya sızıntı radyasyona karşı yeterli korumayı sağlar. Hiçbir zaman birincil radyasyona karşı yeterli korunmayı sağlamazlar. Bunun için ekran kenarında palpasyon kaşığı bulunmalı ve kesinlikle bu kaşık kullanılmalıdır.
Skopi çalışmalarında tüp akımı hiçbir zaman 4-5 mA’ den fazla kullanılmamalıdır. İdeal çalışma koşulları 70 kV’ lik tüp potansiyeli için 3 mA, 80 kV için 2.5 mA ve 90 kV için 2 mA olmalıdır.
Skopi çalışmalarında hasta dozunu minimum tutabilmek için aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır.
Düşük tüp akımı (mA) ile çalışılması,
Hızlı ekran kullanılması,
Mümkünse görüntü şiddetlendiricileri kullanılması,
Diyaframların ayarlanması,
Uygun filtrelerin kullanılması,
Hekim veya teknisyen tarafından kırmızı cam gözlük kullanılarak gerekli karanlık adaptasyonu sağlanması,
Gerekli tetkik zamanı minimum tutulmalı ve toplam ışınlama zamanını ölçmek için zaman ayarlayıcı kullanılmalıdır.
Radyasyonla çalışan kişiler düzenli olarak cep veya film dozimetresi kullanmalıdır.
Hayati önem arzetmedikce hamile ve hamile olma ihtimali bulunan bayanların filimleri çekilmemelidir.
Röntgen filmi çekenlerin bu iş için önceden eğitilmiş olması şarttır. Ayrıca yetkili şahıstan başkası röntgen cihazını kullanamaz. Yetkili şahıs kanunların bu iş için izin verdiği şahıstır.
Bu hususların uygulanmasından “Radyasyon Güvenliği Tüzüğü ve Yönetmeliği” gereğince
lisans sahibi sorumludur.
Cuma Mart 23, 2007 9:30 pm